Nazwy podobne do Olsztynek • Hohenstein: Olsztyn ·
Olsztyn ·
Hohlstein ·
i edy w Ostródzie utworzono samodzielną komturię w dalszych wyprawach zakonu krzyżackiego na południe potrzebna była bardziej wysunięta w stronę Mazowsza i Kujaw warownia. Około 1350 roku komtur Winrych von Hohenstein rozpoczął budowę warowni w Olsztynku, która trwała do 1370 roku. Prawdopodobnie istniały tu wcześniej umocnienia drewniane, jednak nie były one wystarczające.
Zamek miał plan prostokątny - trzy skrzydła mieszkalne z cegły na kamiennej podmurówce otaczały dziedziniec zamknięty od południa murem. Najokazalsze było skrzydło północne, w którym mieszkali urzędnicy zakonni, wzdłuż przylegających do niego pozostałych dwóch skrzydeł biegły od strony dziedzińca krużganki.
Dalej na południe mieś ciło się niewielkie przedzamcze. Zamek otoczony był dodatkowym drugim
|
Zamek na widokówce z początków XX wieku |
|
ciągiem murów obwodowych z narożnymi basztami oraz fosą. W 1359 roku na południe od przedzamcza zostało lokowane miasto, które otoczono palisadą i fosą.
Jeśli chodzi o rozplanowanie pomieszczeń, to wzmianki z XV wieku wspominają o izbie komornika zakonnego, kuchni, piekarni, piwnicach i spichrzach na poddaszu. Uzupełnia ten obraz zapis z 1516 roku, z którego dowiadujemy się, że w południowym skrzydle znajdował się również refektarz, zbrojownia i pokój gościnny.
Po bitwie pod Grunwaldem zamek w Olsztynku został poddany 18 lipca 1410 roku królowi Jagielle, kiedy ten ruszał na Malbork. Na zamku został książę Janusz I Starszy z załogą. Po pokoju toruńskim jednak Olsztynek wrócił w ręce krzyżackie. W 1414 roku, podczas kolejnej wojny z zakonem, Olsztynek ponownie poddał się bez walki, jednak przed wycofaniem się Krzyżacy spalili miasto i zamek. I tym razem szybko wrócił w granice państwa krzyżackiego.
W 1440 roku Olsztynek przystąpił do Związku Pruskiego, a kiedy po wybuchu wojny w 1454 roku Polska przegrała bitwę pod Chojnicami, Rada Miejska postanowiła poddać się Krzyżakom. Podczas ostatniej
wojny z zakonem Olsztynek znów dostał się w ręce polskie w grudniu 1519 roku. Po sekularyzacji zakonu w 1525 roku tereny zostały włączone do Prus Książęcych.
W czasie wojen szwedzkich umieszczono tu arsenał, prawdopodobnie na terenie przedzamcza.
Jako pierwszy wizerunek zamku znana jest rycina Hartknocha z 1684 roku. Wówczas już zlikwidowane zostały częściowo umocnienia. Rozebrano mur otaczający zamek, a zabudowania przedzamcza połączono z miastem. Do końca XVII wieku zlikwidowano jeszcze większość gotyckich elementów obronnych, z elewecji zniknęły otwory strzelnicze zastąpione przez prostokątne okna. Potem zamkiem nie opiekowano się zbyt starannie i w ciągu XVIII wieku niszczał i w 1793 roku większość murów rozebrano. Z głównego skrzydła południowego pozostał tylko parter, przeznaczony na mieszkania urzędników, pozostały też fragmenty skrzydła zachodniego.
W latach 1847-1849 wykorzystując gotyckie mury próbowano zrekonstruować zamek, który nabrał cech neogotyckich. W odbudowanych budynkach umieszczono szkołę. W czasie wojen światowych mury zamkowe nie zostały
oszczędzone, ale już w latach 1946-1954 odbudowano je i ponownie przekazano na cele szkolnictwa.
Niewiele zachowało się pozostałości po średniowieczu, choć bardzo dobrze czytelne jest ogólne założenie, w piwnicach zachowały się gotyckie sklepienia. |