Polskie zamki
Aktualizacja 2024-03-25
Użytkownik:

Hasło:

Loguj automatycznie

Załóż konto
blank
blankGrudziądz - Česká verzeGrudziądz - Deutsch

Zamek w Grudziądzu

 (Grudziądz • Graudenz) 

Legendy
Wzmianki
blankWycieczki (Musisz być zalogowany/a)blanktlo


zLokalizacja zamku na mapie Polskiamek w Grudziądzu został wzniesiony przez Krzyżaków około połowy XIII wieku, był jedną z silniejszych twierdz zakonnych. Znajdował się na wysokim wzgórzu skarpy wiślanej na północ od miasta. Główny zamek wznosił się w najwyższej partii wzgórza, miał plan czworoboku otoczonego dodatkowym drugim pierścieniem murów obwodowych. Główne skrzydło znajdowało się w południowej części zamku, miało cztery kondygnacje i piwnice, mieściło również przejazd bramny. Na parterze znajdowało się tu więzienie oraz magazyny, na piętrze w zachodniej części mieścił się refektarz, a we wschodniej kaplica konwentu, pomiędzy nimi było jeszcze małe pomieszczenie dla obrony bramy wjazdowej umieszczone bezpośrednio nad nią oraz kapitularz. Wzdłuż południowej części muru zachodniego wznosiło się drugie skrzydło mieszkalne, z którego prowadził kryty ganek do gdaniska. W narożniku północno-zachodnim znajdowała się potężna wolnostojąca wieża zwana Klimkiem. Miała ona średnicę prawie 9 metrów oraz wysokość około 30 metrów, wejście prowadziło przez drewniany pomost z ganku muru obwodowego. Koronę wieży stanowił prawdopodobnie krenelaż z machikułami.
Kolejne skrzydła znajdowały się przy północnym i wschodnim murze. Pierwsze mieściło tylko 
Zamek w Grudziądzu
Plan miasta z 1781 roku, zaczerpnięte z: 'Zabytki architektury i urbanistyki w Polsce' Warszawa 1986
pomieszczenia gospodarcze kuchnię i piekarnię, drugie było w parterze wykorzystywane na browar i mieszkania służby, a na pierwszej kondygnacji znajdowały się dormitoria braci zakonnych. Wszystkie skrzydła mieszkalne połączone były od strony dziedzińca krużgankami. Zamek od miasta oddzielony był dwoma podzamczami. Jedno z nich otaczało zamek od wschodu i północy, a także początkowo od strony Wisły, drugie znajdowało się od południa i przez nie prowadził główny dojazd do zamku wysokiego.
W 1338 roku osunęła się skarpa od strony Wisły, niszcząc od tej strony podzamcze oraz skrzydło zachodnie zamku wysokiego, które niedługo potem odbudowano.
Po pierwszym pokoju toruńskim kończącym wielką wojnę z zakonem krzyżackim Grudziądz znalazł się w granicach Polski, jednak niedługo potem wrócił we władanie Krzyżaków. Podczas wojny trzynastoletniej w 1454 roku szybko został opanowany przez wojska Związku Pruskiego, kilkukrotne oblężenia krzyżackie nie były skuteczne. Drugi pokój toruński ostatecznie umiejscowił miasto w granicach polskich.
Podczas potopu szwedzkiego wojska brandenburskie wycofały się z Grudziądza przed przybyciem Szwedów w 1655 roku, a nieliczna załoga zamku poddała się po niedługim ostrzale artyleryjskim. W 1659 
Zamek w Grudziądzu
Pozostałości zamku na litografii Eduarda Pietzscha, Borussia 1839
roku zamek i miasto zostały odzyskane przez wojska Lubomirskiego. Nadwerężony działaniami wojennym zamek był podczas kolejnych wojen ze Szwedami wykorzystywany ponownie przez wojska najeźdźcy, a później jeszcze czasowo przez rosyjskie i pruskie.
Po rozbiorach Polski zamek znalazł się w granicach Prus i przeszedł na własność państwa. W 1795 roku wykorzystywany był na mieszkania oficerskie, ale w 1801 roku Fryderyk Wilhelm III zarządził rozbiórkę warowni w celu pozyskania materiału budowlanego do nowej twierdzy. Rozbiórka trwała przez kolejne pięć lat, zniszczeniu oparła się tylko wieża Klimek. W 1807 roku wojska Napoleona wykorzystały wieżę jako stanowisko ogniowe do ostrzału pobliskiej twierdzy, wojska pruskie odpowiedziały ogniem z fortecy, w wyniku czego zniszczona została górna partia wieży.
W 1839 roku władze miasta postanowiły założyć w miejscu zamku park, zaczęły się prace porządkowe i zabezpieczające. Ruiny 
Zamek w Grudziądzu
Południowa ściana zamku, rys. G.B.Jacobiego z 1848 roku
z wieżą były otoczone troską jeszcze do wybuchu drugiej wojny światowej. W 1945 roku wycofujące się wojska niemieckie wieżę jako potencjalny punkt obserwacyjny wysadziły w powietrze. W 1956 roku usypano z gruzu i fragmentów wieży kopiec w miejscu zamku.
Zamek w Grudziądzu - fot. ZeroJeden, X 2002 Zamek w Grudziądzu - fot. ZeroJeden, VI 2008 Zamek w Grudziądzu - fot. ZeroJeden, VI 2008 Zamek w Grudziądzu - fot. ZeroJeden, VI 2008 Zamek w Grudziądzu - fot. ZeroJeden, VI 2008 Zamek w Grudziądzu - Grudziądz z wieżą Klimek na zdjęciu z końca XIX wieku, 'Die Bau- und Kunstdenkmäler des Kreises Graudenz', 1894 Zamek w Grudziądzu - Widok z lotu ptaka od wschodu, fot. ZeroJeden, VIII 2013 Zamek w Grudziądzu - Widok z lotu ptaka od południowego-wschodu, fot. ZeroJeden, VIII 2013 Zamek w Grudziądzu - Zdjęcie z lotu ptaka, fot. ZeroJeden, VIII 2013 Zamek w Grudziądzu - Widok z lotu ptaka od południa, fot. ZeroJeden, VIII 2013 Zamek w Grudziądzu - Wieża Klimek w okresie międzywojennym Zamek w Grudziądzu - fot. ZeroJeden, X 2002 Zamek w Grudziądzu - Wieża zamkowa na zdjęciu Henryka Gąsiorowskiego z okresu międzywojennego Zamek w Grudziądzu - Wieża Klimek w okresie międzywojennym Zamek w Grudziądzu - Wieża Klimek w okresie międzywojennym Zamek w Grudziądzu - Góra Zamkowa od strony Wisły Zamek w Grudziądzu - Widok z wieży zamkowej w okresie międzywojennym Zamek w Grudziądzu - Ruiny Klimka wysadzonego w 1945 roku Zamek w Grudziądzu - Wieża Klimek w początkach XX wieku Zamek w Grudziądzu - Wieża Klimek w początkach XX wieku Zamek w Grudziądzu - Wieża Klimek na zdjęciu z 1908 roku Zamek w Grudziądzu - Zdjęcie lotnicze, fot. ZeroJeden, VII 2020 Zamek w Grudziądzu - fot. ZeroJeden, X 2002 Zamek w Grudziądzu - Zdjęcie lotnicze, fot. ZeroJeden, VII 2020 Zamek w Grudziądzu - Zdjęcie lotnicze, fot. ZeroJeden, VII 2020 Zamek w Grudziądzu - Zdjęcie lotnicze, fot. ZeroJeden, VII 2020 Zamek w Grudziądzu - Zdjęcie lotnicze, fot. ZeroJeden, VII 2020 Zamek w Grudziądzu - Zdjęcie lotnicze, fot. ZeroJeden, VII 2020 Zamek w Grudziądzu - Zamek w Grudziądzu na zdjęciu z 1940 roku Zamek w Grudziądzu - fot. JAPCOK, X 2002 Zamek w Grudziądzu - Wieża Klimek na pocztówce z 1943 roku Zamek w Grudziądzu - Wieża na widokówce z okresu międzywojennego Zamek w Grudziądzu - Góra Zamkowa na widokówce z 1910 roku Zamek w Grudziądzu - Wieża zamkowa na widokówce z 1910 roku Zamek w Grudziądzu - Wieża zamkowa na widokówce z 1920 roku Zamek w Grudziądzu - Plan miasta z 1657 roku Loffmana, zaczerpnięte z: 'Zabytki architektury i urbanistyki w Polsce' Warszawa 1986 Zamek w Grudziądzu - Plan miasta z 1781 roku, zaczerpnięte z: 'Zabytki architektury i urbanistyki w Polsce' Warszawa 1986 Zamek w Grudziądzu - Plan sporządzony w 1941 roku ze zbiorów Instytutu Sztuki PAN  [<a href=/bibl_ksiazka.php?idksiazki=211&wielkosc_okna=d onclick='ksiazka(211);return false;'>źródło</a>] Zamek w Grudziądzu - Plan zamku głównego według H.Jacobiego  [<a href=/bibl_ksiazka.php?idksiazki=173&wielkosc_okna=d onclick='ksiazka(173);return false;'>źródło</a>] Zamek w Grudziądzu - Plan zamku według Hansa Jacobiego z 1996 roku  [<a href=/bibl_ksiazka.php?idksiazki=262&wielkosc_okna=d onclick='ksiazka(262);return false;'>źródło</a>] Zamek w Grudziądzu - Plan sytuacyjny zamku w Grudziądzu z końca XIX wieku, 'Die Bau- und Kunstdenkmäler des Kreises Graudenz', 1894 Zamek w Grudziądzu - Widok od zachodu z 1 połowy XVII wieku według akwareli A.Boota Zamek w Grudziądzu - Panorama miasta i zamek na sztychu Erika Dahlbergha z dzieła Samuela Pufendorfa 'De rebus a Carolo Gustavo gestis', 1656 rok Zamek w Grudziądzu - Wieża Klimek w końcu XIX wieku według Conrada Steinbrechta  [<a href=/bibl_ksiazka.php?idksiazki=211&wielkosc_okna=d onclick='ksiazka(211);return false;'>źródło</a>] Zamek w Grudziądzu - Panorama Grudziądza i zamku od wschodu wg Samuela Pufendorfa z 1656 roku, 'Die Bau- und Kunstdenkmäler des Kreises Graudenz', 1894 Zamek w Grudziądzu - Południowa ściana zamku, rys. G.B.Jacobiego z 1848 roku Zamek w Grudziądzu - Miasto i zamek od zachodu w latach 1738-1745 według rysunku Georga Friedricha Steinera Zamek w Grudziądzu - Zamek na sztychu Erika Dahlbergha z dzieła Samuela Pufendorfa 'De rebus a Carolo Gustavo gestis', 1656 rok Zamek w Grudziądzu - Litografia nieznanego autora, Widok Grudziądza, Przyjaciel Ludu 1839 Zamek w Grudziądzu - Pozostałości zamku na litografii Eduarda Pietzscha, Borussia 1839





Pokaż na mapie



Serwis wykorzystuje technologi? cookie w celu uprzyjemnienia u?ytkowania.